Οι προοπτικές της υγείας και η ανάγκη εκσυγχρονισμού του μοντέλου διοίκησης

Βρισκόμαστε στις αρχές του 2014 και ο ιατρικός κόσμος συνεχίζει βρίσκεται μπροστά σε καταιγιστικές αλλαγές που ξεκίνησαν το 2010 και συνεχίζουν μέχρι σήμερα. Οι αλλαγές αυτές ωστόσο ώθησαν στον να βγουν στην επιφάνεια όλες οι παθογένειες που υπήρχαν στο χώρο της υγείας και τις συγκάλυπταν οι αυξημένες δαπάνες για την υγεία , η ανισοκατανομή τους στους διάφορους παρόχους , η παραοικονομία και η αυξημένη ιδιωτική συμμετοχή.

Στην έκθεσή του  ΟΟΣΑ που δημοσιεύτηκε στα τέλη του προηγούμενου έτους μπορούμε εύκολα να απεικονίσουμε το πρόβλημα με αριθμούς αλλά και να κατανοήσουμε μερικές από τις αιτίες που μας οδήγησαν στο σημερινή κατάσταση. Από το 2000 έως το 2009 ο ρυθμός αύξησης των δαπανών για τη υγεία ήταν 5,7% ετησίως. Με την έναρξη της κρίσης ξεκίνησε η μείωση των δαπανών κατά 11% ετησίως τόσο το 2010 όσο και το 2011 σύμφωνα με την έκθεση. Έτσι ενώ η αύξηση το 2010 είχε οδηγήσει την χώρα μας στο να ξοδεύει για την υγεία το 9,5% του ΑΕΠ η μείωση που ακολούθησε οδήγησε το ποσοστό αυτό στο 9,1% λιγότερο από τον μέσο όρο των χωρών του ΟΟΣΑ που ήταν 9,3%. Από εκεί και πέρα οι συνεχιζόμενες μειώσεις οδήγησαν για το 2014 οι δαπάνες υγείας νε είναι το 5,9% του ΑΕΠ. Ταυτόχρονα αριθμός των ιατρών στην χώρα αυξήθηκε δραματικά μετά το 2008 ώστε το 2010 να φθάσει τους 6,2/1000 ενώ ο μέσος όρος στις χώρες του ΟΟΣΑ είναι 3,2/1000 κατοίκους. Οι νοσοκομειακές κλίνες παρέμειναν σταθερές στις 4,9/1000 έναντι τις 4,8/1000 που είναι στις άλλες χώρες . Τέλος η Ελλάδα κατέχει την πρωτιά σε MRI και CT με 22,6 και 34,3 ανά 1.000.000 κατοίκους όταν οι αντίστοιχοι μέσοι όροι είναι 13,3 και 23,2 στις χώρες του ΟΟΣΑ.

Στο χώρο της ΔΦΥ ο προϋπολογισμός προβλέπει δαπάνες μειωμένες κατά 30% γεγονός που θα οδηγήσει σε αδυναμία των νοσοκομείων να λειτουργήσουν πέρα από το καλοκαίρι . Ταυτόχρονα η κατάργηση των 770 κλινών και οι 15000 συνταξιοδοτήσεις οδηγούν σε ανθρώπινη αποψίλωση των νοσοκομείων. Οι λύσεις των επικουρικών και η παράταση κατά 1 έτος των συμβάσεων των ιατρών που προσελήφθησαν πριν από την 11/03/2009 είναι εμβαλωματικές χωρίς προοπτική. Τα απογευματινά χειρουργεία είναι λύσεις που έχουν σαν σκοπό να χρυσώσουν το χάπι ενώ αλλοιώνουν τον δημόσιο χαρακτήρα του ΕΣΥ και μετακυλύουν το κόστος στον ασθενή. Με το νέο έτος η μετακίνηση των ΚΥ στην ΠΦΥ θα οδηγήσει πολλά νοσοκομεία σε αδυναμία κατάρτισης προγραμμάτων εφημεριών.

Στην ΠΦΥ η λογική των αλλαγών υπαγορεύτηκαν από την ανάγκη απολύσεων 3000 γιατρών για να εκπληρωθούν οι μνημονιακοί στόχοι περνώντας σε δεύτερη μοίρα η πραγματική ανάγκη για μεταρρυθμίσεις. Το σχέδιο Θεωδωράκη πάνω στο οποίο βασίστηκε το ΠΕΔΥ εκχωρεί την ΠΦΥ στους ιδιώτες ιατρούς έναντι πινακίου φακής ενώ δεν λαμβάνει καμία μέριμνα για τα 2,5-3 εκ ανασφάλιστους συνανθρώπους μας. Το νομοσχέδιο χαρακτηρίζεται από ασάφεια και θα απαιτήσει το λιγότερο 29 υπουργικές εγκυκλίους για να λειτουργήσει.

Μέσα σε αυτό το δυσοίωνο περιβάλλον θα πρέπει να πορευτούμε. Αν και φαντάζει δύσκολο, πεποίθηση μου είναι ότι μπορούμε. Βασική προϋπόθεση είναι να πάψουμε να ονειροπολούμε το παρελθόν και να συμβιβαστούμε με το παρόν εκμεταλλευόμενοι τα θετικά στοιχεία και αμβλύνοντας τα αρνητικά με δράσεις που θα χαρακτηρίζονται από συλλογικότητα και ρεαλισμό.

Οποιαδήποτε πρόταση βελτίωσης δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί εάν δεν αυξηθούν οι δαπάνες υγείας τουλάχιστον ως το μέσο όρο των χωρών του ΟΟΣΑ δημιουργώντας για όλους τους πολίτες αυτής της χώρας ένα είδος εθνικής ασφάλισης υγείας ανεξαρτήτου εισοδήματος και εργασίας. Ταυτόχρονα θα πρέπει να γίνει η επάνδρωση των νοσοκομείων με υγειονομικό προσωπικό (ιατρούς και νοσηλευτές).

Στην ΔΦΥ θα πρέπει η διαχείριση των νοσοκομείων να ανατεθεί σε μάνατζερ υγείας με προκύρηξη θέσεων για σταθερή θητεία με σκοπό να πετύχουν στόχους που θα έχουν να κάνουν με την οικονομική εξυγίανση του ιδρύματος, την αποδοτικότητά του, την ικανοποίηση των πολιτών από τις παρεχόμενες υπηρεσίες, και την επιστημονική κατάρτιση των ιατρών.

Στην ΠΦΥ θα πρέπει το ενιαίο πλαίσιο γρήγορα να ξεκινήσει να λειτουργεί με πλήρη στελέχωσή του ώστε να είναι δυνατή η 24ωρη λειτουργία με απώτερο σκοπό να αποσυμφορηθεί η ΔΦΥ . Ο θεσμός του οικογενειακού ιατρού  ως gatekeeper είναι απαρχαιωμένος ωστόσο μπορεί να λειτουργήσει στην κατεύθυνση του συντονισμού και εφαρμογής δράσεων αρχειοθέτησης των ασθενών, πρόληψης ασθενειών και παρακολούθησης πορείας χρόνιων περιστατικών. Οι νέες συμβάσεις θα πρέπει να γίνουν στην βάση του όγκου και της ποιότητας των παρόχων μέσα σε σφαιρικούς προϋπολογισμούς ανά νομό χρησιμοποιώντας τα θεραπευτικά πρωτόκολλα των διαφόρων ειδικοτήτων. Φυσικά η λογική του claw back δεν έχει θέση σε καμία περίπτωση. Πρόσβαση στις νέες συμβάσεις θα πρέπει να έχουν όλοι οι ιατροί που το επιθυμούν. Σε αυτό το πλαίσιο οι συμβάσεις θα πρέπει να είναι συλλογικές με διαπραγμάτευση  του ΠΙΣ και των επιμέρους συνδικαλιστικών οργάνων με το ΥΥΚΑ. Ο ρόλος των ΙΣ κάνοντας την αρχή με την αδειοδότηση των νέων ιατρείων μπορεί να γίνει ενεργητικότερος μέσα σε ένα τέτοιο πλαίσιο.